PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA



Podstawowe zabiegi resuscytacyjne obejmują zapewnienie drożności dróg oddechowych oraz wspomaganie oddychania i krążenia bez użycia specjalnego sprzętu, poza środkami
ochronnymi. Połączenie wentylacji własnym powietrzem wydechowym(oddechy ratownicze) i uciskania klatki piersiowej (pośredniego masażu serca) określa się jako resuscytację krążeniowo-oddechową która stanowi podstawę współczesnych zabiegów resuscytacyjnych. Określenie „nagłe zatrzymanie krążenia” (NZK) oznacza nagłe przerwanie tłoczenia krwi przez
serce, co może być odwracalne pod warunkiem podjęcia odpowiedniego leczenia. Termin ten nie oznacza ustania czynności serca jako końcowego etapu w przebiegu ciężkiej choroby.
W takiej sytuacji na ogół nie ma wskazań do podejmowania zabiegów resuscytacyjnych.

Największe szanse przeżycia NZK istnieją:

• gdy do NZK dochodzi w obecności świadków;
• gdy świadkowie wezwą pomoc odpowiednich służb ratunkowych,
a do czasu ich przybycia sami podejmą resuscytację;
• gdy serce zatrzymuje się w mechanizmie migotania komór;
• gdy wcześnie wykona się defibrylację i podejmie zaawansowane
zabiegi resuscytacyjne.

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne stanowią jedno z ogniw
łańcucha przeżycia. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne obejmują
ocenę sytuacji, a następnie odpowiednie działania,
– ocena i zapewnienie drożności dróg oddechowych,
– ocena i podtrzymanie oddychania,
– ocena i podtrzymanie krążenia krwi.
Przystąpienie do Resuscytacji należy najpierw:

Ocenić Sytuacje.

Należy szybko ocenić wszelkie zagrożenia dla ratownika, ratowanego i świadków zdarzenia. Zagrożenia wynikać mogą z różnych sytuacji niebezpiecznych, takich jak przykładowo ryzyko zawalenia się budynku, ulatniający się gaz, porażenie prądem, pożar czy poruszające się pojazdy.


Następnie należy:

Zbadać reakcję ratowanego, delikatnie potrząsając go za ramiona
i głośno pytając: „Jak się Pan/Pani czuje?” Konieczne
jest zachowanie ostrożności, by nie nasilić ewentualnego urazu,
zwłaszcza w obrębie szyjnego odcinka rdzenia kręgowego.
Jeśli poszkodowany reaguje, należy pozostawić go w pozycji
zastanej, o ile nie zagraża mu niebezpieczeństwo. Jeśli poszkodowany
nie reaguje, należy wezwać pomoc okrzykiem,
tak aby zapewnić sobie asystę innych osób, które udzielą nam
pomocy w dalszych czynnościach.

• Z mojego doświadczenia najlepiej wskazać osobę palcem i zobowiązać go do wezwania pomocy w postaci Karetki. Np.: „Halo! Pan w jasnej marynarce proszę żeby pan wezwał karetkę i podszedł tu do mnie i pomógł.”
Wtedy osoba czuje się zakłopotana i wstydzi się domówić a jednocześnie mobilizujemy do pomocy


Drożność dróg oddechowych

Przywrócenie i utrzymanie drożności dróg oddechowych jest jedną z podstawowych czynności, które może podjąć ratownik. Rozluźnia się odzież wokół szyi ratowanego. Udrożnienie dróg oddechowych należy wykonać poprzez odgięcie głowy i uniesienie żuchwy – w ten sposób odsuwa się język od tylnej ściany gardła. Najlepiej to wykonać, umieszczając jedną dłoń
na czole ratowanego, a opuszki palców drugiej dłoni na żuchwie poszkodowanego. W ten sposób łatwo można odgiąć głowę poszkodowanego i unieść jego żuchwę. Z jamy ustnej
usuwa się wszelkie widoczne ciała obce, w tym wymiociny, krew, wyłamane elementy uzębienia własnego i sztucznego, pozostawiając jednak dobrze dopasowane protezy zębowe. Nie należy usuwać ciał obcych „na ślepo” gdyż grozi to wystąpieniem urazów u poszkodowanego lub ratownika. Udrożnienie dróg oddechowych często wystarcza, aby przywrócić oddech
poszkodowanego.

Opisaną powyżej technikę udrażniania dróg oddechowych ratownicy przypadkowi powinni stosować zarówno u pacjentów nieurazowych, jak i urazowych. Rękoczyn wysuwania żuchwy jest trudniejszy do nauczenia i może prowadzić do przemieszczenia kręgosłupa szyjnego, stąd wykonywany może być jedynie przez personel medyczny.


Odchylanie głowy i unoszenie podbródka


Ocena obecności prawidłowego oddechu.

Obecność prawidłowego oddychania stwierdza się wzrokiem, słuchem i czuciem. Należy przybliżyć ucho do ust ratowanego wzrok kierując na jego klatkę piersiową. W czasie do 10 s należy stwierdzić, czy podnosi się klatka piersiowa, czy słyszalne są szmery oddechowe lub wyczuwalny ruch powietrza. Należy zwrócić uwagę, że u ponad 40% pacjentów, u których dochodzi do NZK występują we wczesnej fazie oddechy agonalne, które należy odróżnić od prawidłowego oddychania.




Sztuczne oddychanie.

Jeśli ratowany nie oddycha prawidłowo, należy poprosić kogoś z obecnych o telefoniczne wezwanie ambulansu. Jeśli ratownik jest sam, powinien to zrobić osobiście. W pewnych
okolicznościach wyjątek od tej zasady stanowią sytuacje, gdy poszkodowanym jest dziecko, a także gdy przyczyną stanu jest podtopienie, zatrucie lekami lub alkoholem, uraz lub zadławienie. W takich okolicznościach do zatrzymania krążenia najczęściej dochodzi na skutek asfiksji. Jeśli pomoc udzielana jest przez ratownika przypadkowego (bez wykształcenia
medycznego) może on we wszystkich powyższych sytuacjach stosować typową sekwencję podstawowych zabiegów resuscytacyjnych. Lepsze rezultaty można jednak osiągnąć, jeśli (zarówno u dzieci, jak i u ofiar tonięcia) przed wezwaniem telefonicznym pomocy wykona się
5 oddechów ratunkowych i przez minutę prowadzić się będzie RKO.



Ocena obecności zachowanego krążenia

Według obowiązujących wytycznych (2005 r.) ratownik przypadkowy (bez wykształcenia medycznego) po stwierdzeniu, że pacjent nie reaguje i nie oddycha powinien przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Zalecane w poprzednich wytycznych sprawdzanie obecności tętna na dużych tętnicach (tętnicy szyjnej) jako metoda diagnostyczna stwierdzania NZK obarczone jest bardzo dużym błędem i powinno być prowadzone jedynie przez doświadczony, odpowiednio przeszkolony personel medyczny (w czasie do 10 sekund).

Aktualne wytyczne stwierdzają, że nie ma żadnych dowodów, że w przypadku
ratowników przypadkowych stwierdzenie braku poruszania się i kaszlu poszkodowanego ma jakiekolwiek znaczenie diagnostyczne. Gdy krążenie jest zachowane, a poszkodowany nie oddycha prawidłowo, kontynuuje się prowadzenie oddechów ratowniczych z częstością 10/minutę.

Decyzję o rozpoczęciu RKO podejmuje się, gdy poszkodowany nie reaguje i nie oddycha prawidłowo.

Pośredni masaż serca. Gdy rozpoznaje się nagłe zatrzymanie krążenia, należy natychmiast
rozpocząć zabiegi resuscytacyjne. W tej sytuacji maleją szanse, że zastosowanie jedynie podstawowych zabiegów resuscytacyjnych (BLS) będzie wystarczające. Potrzebna
staje się natychmiastowa defibrylacja i inne zaawansowane zabiegi resuscytacyjne. Zabiegi BLS są zwykle niezbędne
– służą przede wszystkim zyskaniu czasu na dostarczenie defibrylatora
i rozpoczęcie zabiegów zaawansowanych oraz uniknięciu nieodwracalnego uszkodzenia mózgu na skutek hipoksji.

Ratowanego należy ułożyć na twardym, płaskim podłożu i rozpocząć pośredni masaż serca.
Zaleca się obecnie, aby przy pośrednim masażu serca nadgarstek
układać na środku mostka poszkodowanego.



Nadgarstek drugiej ręki układa się na pierwszej i splata
palce, aby uniknąć ucisku na żebra. Nie wolno uciskać nadbrzusz
ani dolnej części mostka.




Wykonuje się silne uciski przy wyprostowanych ramionach i unieruchomieniu przedramion
w stawach łokciowych.

Jeden ratownik

U osoby dorosłej siła ucisku powinna przemieszczać mostek o 4–5 cm w głąb klatki piersiowej, przy czym nacisk winien być dobrze kontrolowany i wywierany pionowo. Trzeba
się starać, by czas trwania fazy nacisku i relaksacji był jednakowy, a częstość uciśnięć wynosiła 100/min (nieco mniej niż dwa uciski na sekundę). Po każdych 30 uciśnięciach odchyla się głowę ratowanego, podpiera jego podbródek i wykonuje dwa sztuczne oddechy. Bezzwłocznie układa się znowu ręce na mostku i wykonuje kolejne 30 uciśnięć, tak by stosunek uciśnięć do oddechów wynosił 30:2. Należy zmniejszyć do minimum okres przerwy między uciśnięciami. Nie ma dowodów na to, że palpacyjna ocena obecności tętna na dużych tętnicach jako metoda oceny jakości pośredniego masażu serca ma jakiekolwiek znaczenie.

Dwóch ratowników.

Jeśli na miejscu zdarzenia znajduje się co najmniej 2 ratowników, powinni się oni zmieniać co 1-2 minuty, aby uniknąć zmęczenia, co mogłoby prowadzić do pogorszenia skuteczności
prowadzonej resuscytacji.

1. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne
• U dorosłych pomija się wykonanie 2 wstępnych oddechów
ratunkowych i natychmiast po stwierdzeniu NZK
przystępuje się do 30 uciśnięć klatki piersiowej
• U dorosłych stosunek liczby uciśnięć klatki piersiowej
do oddechów ratowniczych wynosi 30:2
• Ta sama proporcja stosowana jest u dzieci przez 1 ratownika
• Punktem ucisku przy pośrednim masażu serca jest środek
mostka.

Technika wykonywania sztucznego oddychania Nadal utrzymuje się drożność dróg oddechowych, odchylając ku tyłowi głowę i unosząc podbródek. Palcami ręki ułożonej na czole zaciska się nozdrza ratowanego. Teraz trzeba nabrać powietrza, szczelnie ułożyć swoje wargi wokół ust ratowanego i wdmuchiwać własne powietrze wydechowe, tak aby uzyskać umiarkowane uniesienie się klatki piersiowej poszkodowanego. Każdy wdech powinien trwać około 1 sekundy. Następnie odsuwa się głowę, obserwując czy klatka piersiowa opada, po
czym znowu nabiera się powietrza w płuca. Klatka piersiowa ratowanego powinna się unosić w czasie wdmuchiwania powietrza, a opadać po odsunięciu ust. Każdy oddech ratowniczy
powinien powodować umiarkowane unoszenie się klatki piersiowej – należy unikać hiperwentylacji, zwiększającej ryzyko rozdęcia żołądka powietrzem i zwiększającej ciśnienie
w klatce piersiowej, przez to zmniejszającej powrót krwi żylnej do serca. Rozdęcie żołądka powoduje nie tylko wymioty, ale też bierne przelewanie się jego zawartości do płuc, co często jest niezauważalne. Oddechy ratownicze powinny trwać 1 sekundę i powodować umiarkowane unoszenie się klatki piersiowej.

Uproszczony schemat.


* Nie reaguje
* Wezwij pomoc okrzykiem
* Udrożnij drogi oddechowe
* Nie oddycha prawidłowo
* Zadzwoń pod numer 112 lub 999
* 30 uciśnięć klatki piersiowej
* 2 oddechy ratownicze i 30 uciśnięć klatki piersiowej


Pozycja Boczna ustalona.


Istnieje kilka wariantów pozycji bezpiecznej, każdy z nich ma swoje zalety. Żadna z pozycji nie jest idealna dla wszystkich poszkodowanych.
Pozycja powinna być stabilna, jak najbliższa ułożeniu na boku z odgięciem głowy i brakiem ucisku na klatkę piersiową, by nie utrudniać oddechu.

Zaleca następującą sekwencję postępowania w celu ułożenia poszkodowanego w pozycji bezpiecznej:

1. zdejmij okulary poszkodowanego,
2. uklęknij przy poszkodowanym i upewnij się, że obie nogi są wyprostowane,
3. rękę bliższą tobie ułóż pod kątem prostym w stosunku do ciała, a następnie zegnij w łokciu pod kątem prostym tak, aby dłoń ręki była skierowana do góry,


4. dalsza rękę przełóż w poprzek klatki piersiowej i przytrzymaj stroną grzbietową przy bliższym tobie policzku,


5. drugą swoją ręką złap za dalszą kończynę dolną tuż powyżej kolana i podciągnij ją ku górze, nie odrywając stopy od podłoża,


6. # przytrzymując dłoń dociśniętą do policzka, pociągnij za dalszą kończynę dolną tak, by ratowany obrócił się na bok w twoim kierunku,
7. ułóż kończynę, za którą przetaczałeś poszkodowanego w ten sposób, zarówno staw kolanowy jak i biodrowy były zgięte pod kątem prostym,
8. odegnij głowę ratowanego ku tyłowi by upewnić się, że drogi oddechowe są drożne,
9. gdy jest to konieczne, ułóż rękę ratowanego pod policzkiem tak, by utrzymać głowę w odgięciu,


10. regularnie sprawdzaj oddech.


Postępowanie po wypadku

1. ZADBAJ O WŁASNE BEZPIECZEŃSTWO.
Nie będziesz mógł pomóc innym, jeśli sam zostaniesz poszkodowanym.
- zatrzymaj się
- zapal światła awaryjne
- zaciągnij hamulec ręczny
- wyciągnij kluczyki z własnego samochodu
2. Zabezpiecz miejsce wypadku
- ustaw trójkąt ostrzegawczy
3. Zapobiegnij zapaleniu się pojazdu
- wyciągnij kluczyki z samochodu poszkodowanego (wrzuć pod siedzenie kierowcy)
- sprawdź czy nie ma palących się papierosów
- odcinamy kable od akumulatora
4. Udziel pomocy poszkodowanym
5. Wezwij pomoc


Ważne telefony alarmowe.


997 - Policja
998 - Straż Pożarna
999, 112 - Pogotowie Ratunkowe