Rozrząd to układ służący do sterowania otwieraniem i zamykaniem zaworów w silniku czterosuwowym (w dwusuwach to rzadkość). Jest to bardzo precyzyjny i jeden z najważniejszych mechanizmów w silniku. Napęd od wału korbowego przenoszony jest do wałka rozrządu zwykle za pomocą paska lub łańcucha, ale są również rozrządy napędzane tylko kołami zębatymi. Zawory otwierają się i zamykają w określonym momencie. Jeśli te funkcje nie będą zsynchronizowane, silnik albo w ogóle nie zapali, albo będzie pracował nieprawidłowo, może też dojść do poważnego jego uszkodzenia. W miarę postępów techniki coraz częściej sięga się po rozwiązania, które w pewnych granicach pozwalają na zmianę faz rozrządu, to jest przesunięcie momentu otwarcia, zamknięcia zaworu, a czasami nawet zmianę wzniosu zaworu. Służą temu coraz popularniejsze elektronicznie sterowane urządzenia wewnątrz głowic lub przy krzywkach wałków. Rozwiązania takie (np. VTEC w Hondzie czy VarioCam Plus w Porsche) zwiększają sprawność silnika i jego zdolności do pracy na wysokich obrotach, a przede wszystkim podnoszą jego osiągi bez doładowania.
Przerwanie paska rozrządu powoduje bardzo poważną awarię silnika w wyniku zderzenia się tłoków z zaworami, co może spowodować pogięcie trzonków zaworów, uszkodzenie tłoków, prowadnic zaworowych.
Do przenoszenia momentu obrotowego z wału korbowego na wał rozrządu służą: przekładnie zębate, przekładnie łańcuchowe lub pasowe z wykorzystaniem pasa zębatego. Ostatnie rozwiązanie nie wymaga smarowania jest odporne na zużycie i nie obciąża nadmiernie łożysk. Jest najczęściej stosowane we współczesnych samochodach. Pasek ten w czasie pracy podlega wielu milionom zmiennych naprężeń, zmianom temperatury i zużyciu w wyniku tarcia o elementy współpracujące. Przerwanie paska powoduje bardzo poważną awarię silnika w wyniku zderzenia się tłoków z zaworami, co może spowodować pogięcie trzonków zaworów, uszkodzenie tłoków, prowadnic zaworowych, itd. Zrozumiałe jest, że naprawa silnika po takiej awarii jest bardzo kosztowna. Tego rodzaju awarie spotyka się albo w wyniku niedotrzymania określonego w instrukcji obsługi terminu wymiany paska rozrządu, albo, co jest rzadkim zjawiskiem, wady fabrycznej paska. Zaglądanie do komory silnika we współczesnych samochodach niewiele pomoże, ponieważ nawet osłona paska jest często niewidoczna. Można jedynie słuchając pracy silnika zwrócić uwagę, czy z okolic paska nie dochodzą silnie i niepokojące odgłosy - "naderwane" elementy paska mogą powodować hałas, ocierając się o elementy silnika lub osłony. W takim przypadku można potraktować to jako sygnał i zapobiec poważnej awarii. Kupując używany samochód, z którego dokumentów nie wynika, kiedy był ostatnio wymieniony pasek, lepiej ponieść dodatkowy koszt i wymienić pasek.
Kiedy wymienić rozrząd?
Zerwanie paska rozrządu zawsze powoduje unieruchomienie silnika, a w wielu przypadkach również jego całkowite zniszczenie. Niestety, nawet ścisłe przestrzeganie terminów wymiany zalecanych przez producenta niekoniecznie ustrzeże nas przed awarią.
Pasek rozrządu, to wykonany z gumy pasek zębaty, który napędza wałek rozrządu. Jego trwałość jest ograniczona, więc musi być systematycznie wymieniany. Jednak wiele pasków nie wytrzymuje założonego przez producenta przebiegu. Jedną z przyczyn jest wydłużanie przebiegu. Jeszcze kilka lat temu wymianę paska zalecało się co 60- 80 tys. km.
Obecnie praktycznie wszystkie firmy wydłużyły przebiegi do 120 tys. km, a nawet więcej. Aby więc nie naprawiać silnika na własny koszt lepiej wcześniej wymienić pasek, ponieważ w większości silników benzynowych i wszystkich wysokoprężnych, urwanie paska powoduje praktycznie zniszczenie silnika. Do wymiany są wówczas zarówno zawory jak i tłoki, a dodatkowo w niektórych silnikach łamie się również wałek rozrządu i mocowania wałka. W takim wypadku głowica silnika nadaje się tylko do wymiany.
Niestety, przestrzeganie terminu wymiany paska zgodnie z zaleceniami producenta nie daje nam gwarancji, że pasek się nie urwie. Na dodatek może się to zdarzyć 10, 20, a nawet 40 tys. km przed planowaną wymianą! Dlatego przebieg po jakim należy wymieć pasek lepiej skonsultować z mechanikami serwisującymi daną markę, którzy powinni wiedzieć jaki jest bezpieczny przebieg dla danego silnika.
Trwałość paska
Trwałość paska zależy od wielu czynników. Główne z nich, to styl jazdy kierowcy oraz warunki użytkowania.
Zdecydowanie większe obciążenia na skutek częstych przyspieszeń i hamowań, a więc i szybsze zużycie paska następuje podczas jazdy miejskiej. Ponadto stojąc w korkach silnik pracuje, a kilometry na liczniku nie przybywają.
Pasek rozrządu również się starzeje i powinniśmy go wymienić po trzech, a maksymalnie pięciu latach eksploatacji, nawet pomimo niewielkiego przebiegu.
Pasek należy wymienić także po zakupie używanego auta, jeśli nie mamy pewności kiedy był wymieniany.
Pasek nadaje się do wymiany również wtedy, gdy był zalany olejem.
Nie warto oszczędzać na pasku, lepiej wybrać droższy, ale renomowanej firmy. Wówczas mamy gwarancję jakości.
Nie tylko pasek
Wymieniając pasek koniecznie trzeba również wymienić napinacze, inne elementy rozrządu oraz pompę wody, która w większości silników napędzana jest paskiem rozrządu., nawet gdy nie wykazują zużycia.Warto także dokładnie sprawdzić stan uszczelniaczy.
opracowane na podstawie artykułu portalu www.motofakty.pl
Informacje zaczerpnięte ze strony
www.rozrzad.pl
